ساز تار ایرانی چیست؟ + نحوه نواختن ساز تار

ساز تارایرانی چه نوع سازی است؟ جنس بدنه ساز تار ایرانی چیست؟ در ادامه توضیحاتی درباره ی این ساز ایرانی به شما ارائه می دهیم.

تاریخچه ساز تار ایرانی چیست؟

تار (به فارسی: تار) یک ساز خانواده با گردن بلند و کمربند ایرانی است که توسط بسیاری از فرهنگ ها و کشورها از جمله ایران، آذربایجان، ازبکستان، ارمنستان، گرجستان، تاجیکستان مورد استفاده قرارمی گیرد.

واژه تار خودش در فارسی به معنی رشته‌است. هرچند که ممکن است معنی یکسانی در زبان‌های تحت تأثیر فارسی یا دیگر زبان‌های ایرانی تبار مثل کردی داشته باشد.

فلات ایران و دیگر مناطق در نزدیکی مناطق قفقاز وآسیای میانه از این ساز استفاده می کنند.  نام قدیمی و کامل ترčār  یا čārtār است، که به معنای فارسی چهار رشته می باشد.

در کنار čārtār، ساز های dotār (دوتار، دو رشته)، setār (سه‌تار، سه رشته)، pančtār (پنجتار، پنج رشته) و šaštār یا šeštār (ششتار، شش رشته) هستند.

به روایتی تار از زمان فارابی (حدود سال ۲۶۰ هجری – سال ۳۳۹ هجری) موسیقیدان معروف ایرانی وجود داشته و بعد از وی توسط صفی الدین ارموی و دیگران به سمت کمال پیش رفته‌است. بر این اساس نمونه سلف تار مربوط به عهد صفوی (سال ۱۰۸۰ هجری)است.

تار دارای ۲۸ پرده است یعنی کمتر از سه اکتاواست. آخرین الگوی منحصربه ‌فرد ساخت تار نیز متعلق به سازگر مشهور ایرانی استاد یحیی دوم (۱۲۵۴–۱۳۱۰ه‍.ش) می‌باشد.

 چه به لحاظ شاخص فنی و چه از لحاظ ذوقی همچنان که گره چوب را به شکل متقارن روی کاسه تاردر اصطلاح چهار گل طراحی می‌نموده ‌است. جنس چوب کاسه تار از درخت توت، دسته آن گردو می‌باشد.

www.wikipedia.org

اسرار شگفت انگیز ساز تار ایرانی

در ایران ملودی هایی که روی تار پخش می شد به عنوان دارویی برای سردرد، افسردگی و بی خوابی شناخته می شدند. وبرای شل شدن عضلات نیز کاملاً رایج بود.

اعتقاد بر این بود که گوش دادن به تار، ذهن شخصی را در یک روحیه فلسفی وارد می کند که او را به یک شگفتی عمیق در مورد زندگی سوق می دهد. نه تنها این، بلکه به موارد زیر اشاره شده است:

-          برای یک مرد با روحیه ضعیف، شما باید از نت های پایین استفاده کنید.

-           برای یک مرد با روحیه بد و افسرده باید از نت های بالاتر استفاده کنید.

آناتومی  ساختار ساز تار

جعبه صدا به شکل خاص از چوب گردو یا توت ساخته شده است. 'کاسه' کوچک 'Nakara' یا نقاره و کاسه بزرگ 'Shakam' یا شکم نامیده می شود.

در مراحل ساخت سازنده 2 قطعه را به یک قطعه متصل کرده و گردن و جعبه گیره را اضافه می کند.

طول معمول گردن بین 45 سانتی متر تا 45 سانتی متر است.

به روش سنتی، گردن را با 2 قطعه راه راه سفید، که از استخوان شتر ساخته شده، تزئین می کنند.

قطر تار ایرانی 2.5 اکتاو دارد. نوازنده تار، ساز تار را با توجه به دستگاه پخش شده ای که در حال پخش است تنظیم می کند.

روی صفحه انگشت 25-28 فرت قرار دارد که از روده بره ساخته شده است.

بزرگترین نوازندگان تار در ایران

در حقیقت، مشهورترین نوازندگان ایرانی نوازندگان تار هستند. که در ذیل به چند نفر از آن ها اشاره شده است.

میرزا عبدالله فراهانی

یکی از سرشناس ترین نوازندگان سه تار و تار، و از اساتید موسیقی است که در سال ۱۲۲۲ در شیراز به دنیا آمد. او که دومین فرزند آقا علی اکبر فراهانی، نوازنده ی چیره دست تار در دوران ناصرالدین شاه، و پدر احمد عبادی، از مشهورترین نوازندگان سه تار میباشد، او ردیف موسیقی ایرانی را به نظم درآورد.

استاد ارسلان درگاهی

او متولد سال ۱۲۸۱و شهر تهران می باشد. وی که از کودکی به هنر علاقمند بود برای تحصیل به مدرسه ی کمال الملک رفت و در ۱۵ سالگی نزد درویش خان نوازندگی تار و سه تار را شروع و توانست نشان تبرزین طلایی را از استاد درویش خان دریافت کند.

استاد جلال ذوالفنون

او در سن ۹ تا ۱۸ سالگی در هنرستان موسیقی ملی مشغول تحصیل بود و سپس موسیقی کلاسیک را در دانشگاه تهران درطول چهار سال دنبال کرد. او در طول تحصیل خود از محضر بسیاری از استادان آن دوره استفاده کرد از جمله: ارسلان درگاهی، روح اله خالقی، ابوالحسن صبا، جواد معروفی، حسن صبا، موسی معروفی، نورعلی برومند، دکتر مسعودیه، یوسف فروتن، دکتر داریوش صفوت، سعید هرمزی و علیرضا مشایخی.

استاد محمد رضا لطفی

محمدرضا لطفی یکی از چهره های به نام و شناخته شده در موسیقی ایرانی است. او متولد شده در ماه ۱۳۲۵ در شهر گرگان است. پدر او علاوه بر شغل معلمی، نوازنده ی تار و خواننده نیز بوده است. برادر لطفی نیز تار می نواخته است. خود لطفی می گوید بیشتر تحت تاثیر برادرش به نوازندگی تار علاقمند شده است تا پدرش.

نکاتی که باید در خرید تار دقت کنید

برای داشتن یک ساز تار خوب باید نکات زیر رعایت کنید

1-قیمت سازتارایرانی

درسته که قیمت برای کسانی که برای اولین بارمی خواهند این ساز را خریداری کنند و استفاده کنند مهم است امّا به این نکته توجه داشته باشید که هر ارزانی بی حکمت نیست جنس سازی که شما خریداری می کنید نیز مهم است که چقدر دوام دارد.

بنابراین اگر برای خرید این ساز هزینه بیشتری بکنید می توانید سازی با جنس بدنه بهتر و با دوام تری داشته باشید که بتوانید سالیان زیادی از آن استفاده کنید.

2-جنس بدنه ساز تار

یکی از مشخصه های یک سازتار خوب بدنه آن و به بیان دیگر چوب به کار رفته در آن است.هنگام خرید ساز به جنس چوب بسیار توجه کنید و دقت داشته باشید که بهترین چوب برای ساخت تار استفاده شده باشد. چوب درخت توت معمولا زرد رنگ و تعداد رگه‌های آن کم است. نکته‌ی قابل توجه دیگر در چوب ساز این است که رگه‌های هر دو کاسه ساز باید در امتداد هم باشند و نباید تراش آن‌ها ناقص باشد.

3-وزن سازتارایرانی

نکته بسیار مهم در خرید هر سازی وزن آن است. زمانی که نوازنده از یک ساز استفاده می کند نباید سنگینی ساز باعث دلزدگی آن فرد شود و همچنین سبکی ساز نیز به همین گونه مشکل آفرین خواهد بود. ساز‌های سنگین کیفیت چوب بالایی ندارند و احتمال شکستن در آن‌ها زیاد است. شما باید بتوانید دسته‌ی ساز را با دو انگشت شصت و اشاره بگیرید وآن را به راحتی بلند کنید؛ در این حالت ساز باید زاویه‌ای حدود ۴۰ درجه پیدا کند.

4-کاسه و نقاره سازتار ایرانی

بدنه‌ی ساز از دو قسمت اصلی نقاره (کاسه‌ی کوچک تر) و کاسه (کاسه‌ی بزرگتر) تشکیل می‌شود که تناسب بین کاسه و نقاره در تولید صدای شفاف بسیار مهم است. برای تشخیص این تناسب توجه کنید که وقتی ساز را برای نواختن بر روی پا می‌گذارید، ساز نباید از طرف کاسه آویزان شود یعنی کاسه نباید آنقدر سنگین باشد که نوازنده را خسته کند.

5-اندازه سازتار ایرانی

هنگام خرید تار به اندازه ساز توجه کنید و جثه خود را مدنظر قراردهید. شما باید بتوانید به راحتی ساز را در آغوش بگیرد به گونه‌ای که ساعد دست دقیقا روی سیم گیر قرار گیرد و خرک ساز از روبرو دیده نشود.

سخن آخر

در این مقاله ما شما را با تاریخچه ساز تار آشنا کردیم و به شما آموزش دادیم که چگونه می توانید یک ساز تار خوب خریداری کنید.

تشخیص یک ساز تار خوب برای خرید کمی مشکل است که باید به آن توجه زیادی داشته باشید و از افراد خبره در این کار کمک بگیرید.

خوشحال می شویم اگر اطلاعات بیشتری در مورد این ساز دارید با ما در میان بگذارید.