ساز ویولن، (فرانسوی violon و انگلیسی violin) از سازهای زهی-آرشه ای است. این ساز کوچکترین عضو دسته سازهای زهی آرشه ای است. نقش آن چنان در ارکستر های بزرگ جمعی و انفرادی مهم است که آن را شاه ساز می گویند. معمولاً برای موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی جاز از ویولن موسیقی استفاده میشود.
ویولن روی شانه چپ قرار میگیرد، با دست چپ و فشار شانه کنترل میشود و با کمانی که در دست راست نوازنده قرار دارد، نواخته میشود.
تاریخچه
اولین ویولن به قرن 9 میلادی نسبت داده شده است. برخی ویولن را نسخه تکامل یافته ساز رباب میخواندند که از کشورهای عربی آمده است. فرم اولیه، یک سوراخ بر جعبه طنینی داشت، اما بعد ها این سوراخ حذف شد و ساز سه سیم امروزی درست شد. ویولن کامل شده از قرن 16 به بعد در اروپا رایج شد.
سازندگان
اولین سازنده این ساز گاسپرو برتولتی ایتالیایی شناخته شده است. همچنین او را مخترع ویولن می نامند. آنتونیو استرادیواری ایتالیایی توسط آندره آماتی شاگرد گاسپرو برتولتی، آموزش دید تا او به بهترین ویولن ساز جهان شود. تا به همین امروز، از ویولن های ساخته دست آنتونیو، بهتر و خوش ساخت تر، دیده نشده است.
از زمان گاسپرو برتولتی با وجود اکتشافات زیاد در زمینه فیزیک، نتوانستند تغییری در ویولن جهت بهبود ساز انجام دهند.
ساختمان ویولن
ویولن ساز 400 گرمی است که از 58 تکه مختلف تشکیل میشود.
آرشه (کمان)
کمان یا آرشه چوب نازک و درازی است که موهای دم اسب به دو سر آن چفت شده است.
جعبه طنینی
جعبه طنینی (جعبه رزونانس) از بخش های رویی ، زیری و زواری دور درست میشود. در این سیم گیر از سه چوب مختلف شمشاد، اقاقیا و آبنوس، خرک از جنس چوب افرا و ساز گریف از جنس آبنوس میباشد.
گردنی
جنس چوب گردن آبنوس است که سیم ها بر روی آن تا جعبه کوک کشیده میشوند. این تیکه محل فشردن انگشت هاست و نوازنده میتواند در سراسر گردنی انگشت گذاری کند. در جعبه کوک سیم ها به دور گوشی ها می پیچند تا راحت کوک شوند.
خرک
Bridge یا خرک سیم ها و جعبه طنینی با فاصله ای معین از هم نگه میدارد. تقسیم بندی مسیر سیم ها، حفظ فاصله سیم ها با جعبه طنینی و انتقال لرزش های سیم ها به جعبه طنینی از وظایف خرک هستند. دقیقا زیر محل قرارگیری خرک داخل جعبه طنینی قطعه چوبی استوانه ای شکل می گذارند تا از شکسته شدن صفحه رویی مانع شود و لرزش ها را به صفحه زیرین ساز منتقل کند.
گریف
گریف نیز از جنس آبنوس تهیه میشود و در طول دسته قرار دارد. گریف بخشی است که نوازنده با فشردن سیم ها به آن، طول سیم ها را تغییر می دهد تا نت های مختلف نواخته شوند.
سیم گیر
سیم گیر ممکن است از سه جنس چوب مختلف شمشاد، اقاقیا و آبنوس درست شود. سیم گیر در فاصله کمی از خرک تا انتهای جعبه طنینی قرار دارد.
سیم ها
در قدیم از سیم ها از جنس روده گوسفند بودند؛ امروزه به دور همان روده سیم فلزی نازکی طنیده می شود، تا صدای بمتری تولید شود. برای صدای زیر هم از مفتول فلزی خالی استفاده میشود.
نحوه دست گرفتن ساز ویولن
نوازنده ساز را با گردن و شانه خود نگه می دارد و با گذاشتن ساز بر روی شانه، فشار چانه بر روی ساز و گرفتن سر ویولن با دست، ساز مهار میشود.
شانه و گردن
در هنگام نواختن ساز شانه باید در حالت افتاده داشته باشد تا نوازنده مجبور نباشد شانه خود را بالا بکشد. اگر نوازنده گردن بلندی داشته باشد مجبور است برای تسلط بر روی ساز، شانه خود را بالا بکشد و گردن خود به سمت پایین خم کند تا چانه اش به جعبه ساز بفشارد.
کنترل ارتفاع با دست چپ
نوازنده باید ساز را به صورت صاف و در موازات زمین نگه دارد. این امر در سلامتی نوازنده مهم است. اگر سرپنجه ویولن به سمت زمین باشد، سبب کشش ستون فقرات و اشکال در تنفس نوازنده میشود و اگر سر ساز به سمت بالا باشد، سبب فشار اضافی بر روی مهره های گردن میشود.
معروف‌ترین نوازندگان
- آنتونیو ویوالدی
- پرویز یاحقی
- علی تجویدی
- علی اصغر بهاری
- همایون خرم
- نیکولو پاگانینی
- رکن الدین مختاری
- حبیب الله بدیعی
- ابوالحسن صبا
- اسدالله ملک
- علی محجوبی
تجربه ای از خرید یا نوازندگی ویولن دارید؟ در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
