گیتار الکتریکی چیست؟

گیتار الکتریک نوعی گیتار است که صدای آن توسط دستگاه تقویت کننده الکترونیکی افزایش می یابد. نام این دستگاه افزایش دهنده صدا پیکاپ می باشد که دارای دو مدل هامباکر و سینگل کویل است. در ادامه به بررسی کامل ساز گیتار الکتریک می پردازیم.

گیتار الکتریکی در سبک های پاپ، جاز و کانتری مورد استفاده قرار می گیرد و در سبک های راک، متال و بلوز جزو اصلی ترین سازها به حساب می آید. از دیگر مدل های معروف گیتارهای الکتریکی می توان به لس پاول، هالوبادی، استرتوکستر و تله اشاره کرد. گفتنی است گیتار الکتریک بین علاقه مندان موسیقی در قرن بیستم از محبوبیت خاصی برخوردار است.

تاریخچه گیتار الکتریک

عموما صدای گیتار پیش از اختراع نوع الکتریکی آن در همنوازی ها، بین دیگر صداهای تولید شده توسط سازهایی مانند بیس و درامز، ناپدید می شد و بسختی قابل شنیدن بود. به همین دلیل بعضی هنرمندان موسیقی تلاش کردند تا با بهره گیری از علم الکترونیک، صدای گیتار را دوچندان کنند؛ نتیجه این تلاش ها منجرب به ساخته شدن گیتار الکتریک شد.

اولین گیتار الکتریک حدودا در دهه ۳۰ میلادی ساخته شد و به صنعت موسیقی ورود پیدا کرد؛ با پا گذاشتن آن به دنیای موسیقی تغییرات قابل توجهی را در اصوات و تکنولوژی بوجود آورد که تا امروز نیز ادامه داشته است. با گسترش تدریجی سبک Rock & Roll در دهه ۵۰ میلادی، گیتارهای الکتریکی توانستند به مقام بالاتری دست یابند. معمولا دو نوازنده گیتار الکتریک در گروه های راک وجود دارند، که وظیفه یکی نواختن ملودی و وظیفه دیگری نواختن ریتم ها است.

عملکرد گیتار الکتریک

با هر ضربه ای که به سیم های گیتار الکتریک وارد می شود، دچار نوساناتی شده و این نوسانات بوسیله پیکاپ به سیگنال های الکتریکی تبدیل می شوند. عملکرد پیکاپ و میکروفون شباهت های زیادی نسبت به یکدیگر دارند اما یک اختلاف بین آن ها قرار دارد؛ پیکاپ نوعی سیستم مغناطیسی می باشد که ارتعاشات سیم های گیتار را به صوت تبدیل کرده و به دستگاه تقویت کننده و افزایش دهنده صدا منتقل می کندکه در نتیجه باعث می شود بلندگو ها صدا را پخش کنند. نکته مهم این است که، جنس سیم های گیتار الکتریک فلزی است زیرا استفاده از واکنش های الکتریکی در این نوع گیتار نیازمند رسانا بودن سیم ها است.

از پیکاپ سلکتور نیز می توان پیکاپ دلخواه خود را انتخاب کرد. با دستگاه تقویت کننده صدا یا آمپلی فایر، فرکانس و سیگنال صدای گیتار را می توان بصورت دلخواه تغییر داد. در ابتدای ساخت گیتارهای الکتریکی تنها یک پیکاپ در آن ها موجود بود، اما در زمان حال پیکاپ ها به دو تا پنج عدد هم ارتقا یافته اند.

انواع گیتارهای الکتریکی

با در نظر گرفتن ویژگی های بدنه و تعداد سیم ها، گیتارهای الکتریکی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند:

بدنه گیتار

بدنه گیتار الکتریکی به دو نوع توپر و توخالی تقسیم می شود. معمولا مدل های دارای بدنه توخالی توسط نوازندگان جاز نواخته می شوند، همچنین گیتارهای توپر بیشتر در موسیقی راک و متال استفاده می شوند.

گیتارهای Solid body

در گیتارهای الکتریک سالید بادی که دارای بدنه توپر هستند، لرزش سیم فلزی در بالای پیکاپ باعث ساخت میدان مغناطیسی خواهد شد. پیکاپ از این شرایط سیگنال الکتریکی تولید کرده و آن را به سمت تقویت کننده صدا می فرستد و صدا پخش خواهد شد. در ساخت گیتارهای الکتریک سالید بادی از چوب مستحکمی استفاده می شود که با لایه ای از پولیستر یا لاک پوشانده می شوند. در بعضی تولیدی های معروف، چوب این نوع گیتارها باید تا 6 ماه مراحل خشک شدن را طی کنند تا به تولید برسند.

گیتارهای Hollow body

این گیتار از نوع بدنه تو خالی ساخته شده است که از اتصال چند صفحه چوبی بدست می آید. صدای این گیتارها در صورت عدم اتصال به تقویت کننده همانند صدای گیتار آکوستیک است، به همین دلیل از آن ها در اجراهای unplugged و محافل کوچک بدون کاربرد تقویت کننده، استفاده می شوند. همانطور که گفتیم امروزه استفاده از این ساز در بین نوازندگان Jazz  و برخی نوازندگان Blues رواج یافته است. این نوع گیتار الکتریک با توجه به نوع بدنه و مجهز بودن به پیکاپ های هام باکر، در سبک جاز بسیار تاثیرگذار است؛ صدای منتشر شده از این نوع گیتار یکی از ارکان اصلی زیباسازی موسیقی جاز است.

گیتارهای Semi Hollow Body

این نوع گیتار دارای بدنه ای مشابه دو مورد قبلی است؛ عمق بدنه آن ها اندازه گیتارهای Solid بوده اما داخل بدنه توخالی می باشد؛ همچنین پیکاپ ها نوسانات بدنه و سیم را همزمان دریافت و به سیگنال الکتریکی تبدیل می کنند. صدای این نوع گیتار از حجم کمی برخوردار است، به همین علت بدون استفاده از تقویت کننده صدا نمی توان از آن در اجرای زنده استفاده کرد.

اجزای گیتار الکتریکی

بخش اول سر دسته گیتار:

خرک

پیچ های کوک

تنظیم کننده دسته

نگهدارنده و راهدان رشته ها

بخش دوم دسته گیتار:

شیارهای پرده

تخته انگشت گذاری

بندگاه یا مفصل دسته

علامت های نشان شده شیار زیر سیم

اجزای تشکیل دهنده گیتار

بخش سوم بدنه گیتار:

زین ها

پل گیتار

زَخمه گاه

تسمه بند

رابط یا پل زَخمه گاه

بازوی یا دسته لرزش

خروجی یا رابط تی آر اس

کوک‌کننده پشتی و سیم گیر

کلید گزینش گر زخمه گاه (پیکاپ)

پیچ های تنظیم کننده صداها و آواها

بخش چهارم و نهایی سیم های گیتار:

سیم های زیر

سیم های بم

سیم های گیتار

گیتارهای الکتریکی به چهار دسته 6 سیم، 7 سیم، 8 سیم و 12 سیم تقسیم می شوند. نوع معمولی این ساز 6  سیم دارد؛ اما بعنوان مثال در موسیقی فولک، گیتارهای الکتریکی ۱۲ سیمی مورد استفاده هستند که هر جفت سیم با یک نت و اکتاوهای مختلف کوک می شوند. گیتارهای الکتریکی دارای ۷ و ۸ سیم هم به ساخت می رسند اما در میان نوازندگان رایج نیستند و غیر معمول به حساب می آیند، اما باز هم برخی از نوازندگان و متالیست ها از آن استفاده می کنند.

ساختار گیتار الکتریک

مانند بیشتر لوازم موسیقی گیتار الکتریک نیز از چوب درختان ساخته می شود؛ جالب است بدانید به جنگل های مورد استفاده در ساخت گیتار الکتریک Tonewood می گویند. این درختان با توجه به ویژگی تون های مطلوب و باثبات شناخته شده اند و هرکدام از آن ها با توجه به ویژگی هایشان برای گیتارهای مختلفی بکار می روند، مانند درختان نام برده شده در لیست زیر که بیشتر از بقیه برای گیتار الکتریک استفاده می شوند؛ البته که درختان دیگری هم وجود دارند.

توسکا سرخدار: دارای وزن سبک با تون متعادل

درخت زبان گنجشک: تعادل بالای تون برای پایانی واضح

نمدار: سبک وزن و دارای صدای گرم با بدنه ای مستحکم

افرا: وزن نسبتا سنگین و صدای خیلی گرم

چوب ماهون: چوب نسبتا سنگین، دارای صدای بسیار گرم و ثبات عالی

افرا: دارای وزن متعادل تا سنگین، بسیار درخشان با پایداری زمانی بالا

صنوبر: چوبی قوی با وزنی سبک و درخشنده

دسته گیتار

نوع گیتار و نوازندگی آن به سلیقه دلخواه هر فردی بستگی دارد، این یعنی اجزای گیتار هر نوازنده با نوازنده ای دیگر متفاوت است. در بررسی دسته گیتار باید به موارد زیر توجه کرد:

• نوع چوب و تعداد قطعات چوب که دو تکه از سه تکه بهتر است.
• مشخصات عرض، ضخامت و شکل
• طریقه اتصال دسته به بدنه گیتار

معمولا تولید دسته گیتار بصورت یک تکه یا چند تکه روی هم سوار شده، انجام می شود که باعث استحکام بیشتر بدنه خواهد شد. درباره چوب های بکار گرفته شده در ساخت گیتارهای الکتریکی در بخش قبلی مطالبی بیان شد. یکی از موضوعات مهم درباره انتخاب چوب برای ساخت گیتار یا دسته گیتار، سفت و سختی چوب است که به تراکم آن و همچنین وزن چوب که در تعادل گیتار بسیار تاثیرگذار است، بستگی دارد.

نوع چوب دسته گیتار

• افرا

اولین چوبی که برای ساخت گیتار الکتریک از آن استفاده شد و دارای سختی و تعادل مناسبی است. این چوب بدون اینکه دسته گیتار را سنگین کند کارایی را بهتر خواهد کرد.

• ماهون آمریکایی

در سال های گذشته از این چوب در ساخت دسته گیتارهای آکوستیک استفاده می شد. چوب ماهون آمریکایی نسبت به چوب افرا از خاصیت انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است و همچنین تیره بودن طبیعی آن یک تضاد زیبا با چوب های افرا و صنوبر ایجاد می کند.

• Rosewood

این چوب سنگین و متراکم انواع گوناگونی دارد؛ نخستین نوع آن برزیلی است که به دلیل نابودی گسترده جنگل ها امروزه نادر و گران قیمت هستند. از ویژگی های کلیدی این چوب می توان به لطافت و سطح مقاومتش اشاره کرد که در ساخت رودسته گیتار هم از آن خواهند گرفت.

• Pau Ferro

چوب این درخت بجای چوب برزیلی قرار می گیرد و تقریبا دارای همان ویژگی هاست ؛ در تهیه دسته و رودسته گیتار استفاده زیادی از آن می شود.

• باسوود

چوب باسوود از دیگر چوب ها نرم تر است؛ در ساخت دسته گیتارهای parker از این چوب با پوششی از رزین کربن استفاده می شود تا نتایج باورنکردنی و فوق العاده ای را به نمایش بگذارد.

نحوه اتصال دسته به بدنه

به دو دلیل که در ادامه گفته شده اند این موضوع بسیار مهم است؛ محل اتصال بایستی استحکام بالایی داشته باشد تا در برابر فشار زیادی که هنگام نصب و کشش سیم های گیتار ایجاد می شود مقاومت کند. با توجه به افزایش وزن گیتار الکتریکی محل اتصال می تواند روی تون های پایانی تاثیرگذار باشد. سه روش اتصال دسته به بدنه عبارت اند از:

• اتصال کام و زبانه
• اتصال با پیچ
• اتصال کامل بدنه و دسته گیتار

چکیده

همانطور که این مقاله را مطالعه کردید، امروزه گیتار الکتریک از محبوبیت های خاصی برخوردار است و در بین جوامع و هنرمندان موسیقی علاقه مندان خاصی دارد. هدف از این مقاله آشنایی دوست داران موسیقی با گیتار الکتریکی و انواع آن بود، امیدواریم با خواندن این مطلب اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار داده باشیم.

نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.

برای آشنایی بیشتر با ساز های اصیل ایرانی می توانید به این صفحه مراجعه نمایید.