معرفی ساز لوت (Lute)

ساز لوت مشتق شده از نام ساز عربی العود به معنی چوب است. دسته ی این ساز خمیده است و به مرغابی شباهت دارد به همین خاطر در فارسی به این ساز بربط میگویند. یعنی مانند مرغابی!

  لوت در قرون وسطی و همچنین در موسیقی باروک در اروپا بسیار رایج بوده است. این ساز یکی از سازهای مهم و غیر مذهبی در دوره رنسانس بوده است.

تاریخچه ساز لوت

علاوه بر نظریه بالا برخی از افراد نیز بر این باورند که نام این ساز از واژه ایرانی «رود» یا «روده» به معنی رشته آورده شده یا از سانسکریت "رودری" (रुद्री، به معنی رشته ی ساز و سپس به زبان های عربی و اروپایی وارد شده است.
                                                    معرفی کامل ساز عود یا بربط

این ساز در قرن سیزدهم از طریق اسپانیا به اروپا وارد شد و هم چنان نیز در کشورهای عربی نواخته میشود. نخستین لوت های اروپایی همانند ساز عود عربی دارای چهار سیم بودند که این سیم ها توسط زخمه نواخته می شدند.

در قرن چهاردهم سیم ها جفت شده یا به صورت دسته درآمدند. و در قرن پانزدهم، انگشتان دست جایگزین زخمه آن شد و پرده های متحرک به صفحه آن اضافه شد و یک دسته سیم پنجم نیز به آن افزوده شد.

بالاخره در قرن شانزدهم فرم کلاسیک لوت تثبیت شد. و شش دسته سیم آن (دسته بالایی یک تک سیم است) روی نت های G–c–f–a–d′–g′ کوک شده است.

اجزای ساز لوت

بدنه ساز لوت

ساز لوت دارای بدنه ای گلابی شکل با یک گردن است و سیم ها به یک پل سفت که به شکم ساز چسبانده شده است، متصل هستند. لوت ها دارای یک حفره صدایی بزرگ دایره ای هستند که در داخل شکم ساز قرار دارد.    

پشت ساز لوت

پشت بدنه ساز، از چوب های سخت مانند چوب افرا، گیلاس، آبنوس، بلسان بنفش، رزوود، گران و یا موادی به نام ریب ساخته می شود. که این ریب های نواری به هم متصل شده، و یک بدنه گرد عمیق برای ساز شکل می دهند.

دسته ساز لوت

دسته ساز لوت از چوب سبک با یک روکش از چوب سخت (معمولاً آبنوس) برای افزایش تداوم صفحه پرده، زیرسیم ها ساخته شده است.

گوشی ساز لوت

جنس چوب استفاده شده درگوشی ها اهمیت بسیاری دارد. با توجه به اینکه چوب بر اثر گذشت زمان و از دست دادن رطوبت دچار تغییرات می شود، باید در انتخاب چوب خاص برای گوشی ها دقت نمود. بنابراین بیشتر گوشی ها را از چوب درختانی مانند گلابی یا چوب های مشابه آن می سازند.

خرک ساز لوت

خرک ساز لوت، از چوب درختان میوه ساخته شده و حفره هایی که روی خرک وجود دارند، سیم ها را در خود نگه میدارند. خرک ها اغلب به رنگ سیاه هستند با چوبی که اغلب به لاک الکل آغشته شده و اغلب تزئیناتی حلزونی شکل دارند.

پرده ساز لوت

پرده ها از حلقه هایی از جنس روده ساخته شده اند، که در اطراف دسته پیچانده شده اند. در اثر استفاده پرده ها فرسوده می شوند و باد هراز چند گاهی عوض شوند. چندین پرده معمولاً به بدنه ساز چسبانده می شود تا امکان متوقف کردن دسته های با بالاترین زیروبم تا یک اکتاو کامل بالاتر از سیم را فراهم سازند.

سیم ساز لوت

سیم های ساز لوت در چند دسته منظم قراردارند، در لوت های اواخر دوره باروک دو دسته سیم بالایی تک هستند. دسته ها به ترتیب شماره گذاری میشوند که از بالاترین نت تا پایین ترین ادامه می یابند.

سیم های ساز لوت معمولاً از تکه های کوچک روده گوسفند (گاهی اوقات همراه با فلز یا نایلون) ساخته ‌شده اند. سیم های از جنس روده برای نواختن قطعات معتبرتر هستند، اما متأسفانه این نوع سیم ها در مقابل تغییرات آب و هوایی و رطوبت حساس هستند. سیم های نایلونی پایداری بیشتری دارند اما از نظر کیفیت چندان تعریفی ندارد.

سخن پایانی

در این مقاله با ساز لوت اروپایی و تاریخچه ی آن آشنا شدید. چنانچه درباره این ساز اطلاعات بیشتری دارید موجب خرسندی ماست تا آن را با ما در میان بگذارید.